İşlemciye bilgisayarın beyni diyebiliriz. Neden beyni diyoruz? İşlemci, bilgisayarın bütün birimlerini kontrol eden ve tüm işlemlerin ve işlemlere göre yapılması gerekenlerin gerçekleştirildiği birimdir.

İşlemciye mikroişlemci de denilmektedir. İngilizcede Central Processing Unit (CPU) olarak adlandırılmış olup Türkçede Merkezi İşlem Birimi (MİB) olarak da kullanılmaktadır.

Bilgisayarın Çalışma Mantığı:

Öncelikle bilgisayarı çalışma mantığına göre yapılandıracak olursak 4 birimde açıklarız. Bunlar: Giriş birimi, İşlem birimi (işlemci), bellek birimi ve Çıkış birimidir.

Bilgisayarda işlemler yapılırken giriş birimlerinden alınan komutlar işlemcide yorumlanarak gerekli bilgiler bellek üzerinde depolanıp yorumlamanın neticesinde yapılacak talimatlar çıkış birimine iletilir. Bu şekilde kullanıcının isteğine göre bilgisayar çalışmış olur.

Daha basit anlatacak olursak klavyeden a harfine bastığımızda giriş biriminden işlemciye talimatı vermiş oluruz. İşlemci gelen komuta göre ne yapması gerektiğine karar verir ve sonucunu çıkış birimine iletir. Çıkış birimi de kullanıcıya gösterir. Yani ekranda a harfi yazar.

Bilgisayarın çalışmasını bu şekilde yorumladıktan sonra işlemci hakkında bilgi verecek olursak;

İşlemcinin Çalışması:

İşlemci üretilirken 0 ve 1 rakamlarını anlayacak şekilde tasarlanırlar. Yani işlemciler ikilik sayı sistemine göre çalışırlar. 0 ve 1 dışında hiçbirşeyi anlamazlar. İşte bu aşamada işletim sistemi devreye girer ve komutları işlemcinin anlayacağı şekilde 0 ve 1 lerden oluşan komut yapısına dönüştürerek işlemcinin çalışmasını sağlar.

Yani klavyeden a harfine basmamızı işlemci kendisine giden a harfinin karşılığı ikilik sayı sistemindeki komuta göre anlar ve yine ikilik sistemdeki komutla yapılması gerekeni bildirir.

İşlemci Mimarileri:

İşlemcileri mimari açıdan iki maddede açıklayacağız. Bunlar RISC ve CISC dır. Bunları detaylı anlatmayacağım. Sadece ne olduğunu vereceğim.

RISC, her adımda tek bir işlem yapan ve basit komutları barındıran işlemci mimarisidir.

CISC, her adımda birden fazla işlemi yapabilen ve karmaşık komutları barındıran işlemci mimarisidir.

İşlemciler saniyede yaptığı işe göre hız kavramı ile belirtilirler. İşlemcinin saniyede yaptığı işi Hertz (Hz) birimi ile ifade ederiz.

• 1 Hz - saniyede 1 iş yapmasıdır   Kaynak: www.mustafakarsli.com
• 10000 Hz - saniyede 10000 iş yapmasıdır
• Günümüzde 2 GigaHertz lik işlemci demek saniyede 2 milyar iş yapıyor demektir.

İşlemcinin Yapısı:

İşlemcinin yapısını temel olarak açıklayacak olursam aşağıdaki bileşenleri inceleyelim.

İşlemcinin birimlerinden bazıları:

• ALU
• Kontrol Birimi
• İletim Yolları
• Kaydedici
• Sayıcı
• Ön Bellek

Kısaca açıklayacak olursak;

ALU: Aritmetik Mantık Birimi (aritmetic logic unit) İşlemcide aritmetik ve mantıksal işlemlerin yapıldığı birimdir.

Kontrol Birimi: Bütün komutların işlendiği ve yönlendirildiği birimdir. Kontrol mekanizması.

İletim Yolları: 3 çeşit iletim yolu vardır.   Kaynak: www.mustafakarsli.com

• Adres yolu: Her hafıza biriminin ve diğer birimlerin adreslerinin bulunduğu ve belirtildiği yoldur.
• Veri yolu: İşlenecek verilerin iletildiği çift yönlü bir yoldur.
• Kontrol yolu: İşlemcinin diğer birimlerle çalışmasını yönettiği sinyallerin iletildiği yoldur.

Kaydedici: İşlemci ile diğer birimler arasında işlemler yapılırken geçici bilgilerin tutulduğu birimdir.

Sayıcı: Yapılacak komut verilerin hangi sırada işleneceğini tutan birimdir.

Ön Bellek: İşlemciye gelen komutların işlenmeden önce tutulduğu birimdir.

İşlemci Çeşitleri:

İşlemciler bağlantı çeşitlerine göre 2'ye ayrılır. Soket ve Slot işlemcilerdir. Soket işlemciler günümüzde en çok kullanılan işlemcilerdir.

Bu dersimde işlemcilerle ilgili genel bilgileri kısaca vermeye çalıştım.

Sorularınızı ve görüşlerinizi aşağıdaki yorum ekle kısmından yazabilirsiniz. Yeni derslerde görüşmek üzere sağlıcakla kalınız...

Mustafa KARSLI      Kaynak: www.mustafakarsli.com